Mijn Schaakboeken [Martin van der Hidde]

 Begonnen bij de schaakvereniging Erasmus, overgenomen door de RSB, de eerste bijdrage van een lid van de Schaakvereniging Maassluis. Martin van der Hidde over zijn schaakboekverzameling.

Geen idee hoe oud ik exact was toen ik schaken leerde. Bij ons in het gezin werd niet geschaakt. Maar mijn ouders hadden een huisje op Vlugtenburg en daar zaten we dus de hele zomer. Onze buurman, toen een vijftiger schat ik, bracht mij begin jaren '70 de beginselen van het schaken bij. Ik was direct verkocht, en speelde tegen iedereen die maar wilde spelen. Van schaakboeken, schaakvereniging, grootmeesters of theorie had ik nog nooit gehoord. Het was een spelletje, net als RISK of Stratego. Wist ik veel.... Maar dat veranderde toen ik met Sinterklaas Inleiding tot het Schaakspel van Hans Bouwmeester kreeg. Deel 1 uit de beroemde Prisma-reeks. 

Het leek alsof ik de wereld bezien had met een doos met een smalle spleet op mijn hoofd, welke door dit boekje afgezet werd. Jong en leergierig als ik was slurpte ik de inhoud van het boekje naar binnen. Partijen, puzzels, theorie, ik kende het boekje van voor naar achter.

Het gevolg was dat mijn niveau een sprong maakte en er niemand in familie- of vriendenkring meer tegen mij wilde spelen.... En zo maakte ik begin jaren zeventig mijn debuut bij de Schaakvereniging Maassluis. Ik verwachtte dat de jongens daar wel meer kennis dan ik zouden hebben, maar dat bleek al snel een illusie. Met de kennis uit Prisma boekje 1 kwam je een heel eind..... 

Al snel speelde ik met de senioren mee en werd ik op weerstandspunten tweede bij het PK van de RSB tot en met 15 jaar. In de tussentijd wel met wat meer Prisma boekjes van Bouwmeester. Toen kwam de pubertijd. Drank en vrouwen dreven mij van Caïssa weg! Een veelbelovende schaakcarrière werd in de kiem gesmoord!

 Er volgt een lange periode waarin schaken een wat ondergeschikte rol speelt in mijn leven. Studie, militaire dienst, gezin, werk..... Veel schaakstudie werd er niet gedaan op wat vage openingen na, zo had ik bijvoorbeeld een abonnement op Kaissiber, een Duits tijdschrift vol met bizarre openingsideeën. Ook werd de Slegte altijd bezocht als ik in Rotterdam was. Vrijwel altijd stonden er wel één of meerder schaakboeken die voor een paar gulden meegenomen werden. Mijn schaakbibliotheek bestond zo rond de eeuwwisseling uit wat (Sport Verlag Berlin) openingsboeken, wat Bouwmeester, wat Euwe, Averbach, Suetin.

Incidenteel keek ik nog een boek in. En zo bleef dit eigenlijk tot een jaar of 3 a 4 terug. Ik was gestopt met werken, woonde alleen, en besloot meer tijd in het schaken te stoppen. In mijn woonkamer heb ik twee inbouw boekenkasten. Ik besloot deze vol te zetten met schaakliteratuur. Niet alleen voor de studie, ook omdat het kan! Mogelijk zou het bezit van een aantal kubieke meters schaakliteratuur al voldoende zijn voor een ELO-jump. Maar veel schaakboeken had ik niet meer. Maar via Marktplaats kon ik wat leuke aankopen doen. Soms met tien, twintig boeken tegelijk. Maar ik kocht ook nieuwe boeken, voornamelijk bij De Beste Zet.  

Nu was mijn insteek om te stoppen met verzamelen zodra de kasten vol zaten. Helaas is dit niet gelukt, er staan nog wat boeken in dozen.... Ik vermoed dat er een kast bij gekocht wordt binnenkort. De verzameling beslaat nu honderden boeken, helaas heb ik veel boeken nog niet ingekeken. Dat is het lot van de verzamelaar. 

Natuurlijk ben ik ook meer gaan lezen. Al snel werd duidelijk dat de echte theorieboeken mij niet meer zo lagen als vroeger. Mijn interesse is duidelijk verschoven naar de geschiedenis van het schaakspel en haar spelers. Zo is Genna Sosonko één van mijn favoriete schrijvers. Genna neemt je mee naar de schaakwereld van Rusland uit de tweede helft van de vorige eeuw. Als je als schaker eens geen zin hebt in diagrammen, maar wel schaaksfeer wilt proeven, raad ik Russian Silhouettes aan. Als je die gelezen hebt smaakt dit vanzelf naar meer.

Ook biografieën lees ik graag, daarbij eventueel partijmateriaal (tot later) overslaand, de uitgeverij MacFarland geeft schitterende schaakboeken uit, veelal over de oude meesters. Eén van mijn favoriete boeken is de biografie van Frank Marshall door Andy Soltis. Verder vind je bij mij van deze uitgeverij de biografieën van Amos Burn, Samuel Reshevsky, Aron Nimzowitch en Capablanca. 

Op het gebied van openingen is mijn bibliotheek wat mager, ik heb niet veel met studeren op dat vlak. De boeken zijn vaak ook saai. Een uitzondering hierop is Mayhem in the Morra door Marc Esserman. Dit is het leukste openingsboek wat ik ooit gelezen heb. Door het taalgebruik én de meest bloederige varianten die hij op het bord tovert, werd ik echt geënthousiasmeerd om mij door een aantal hoofdstukken te werken. Ook al ben je geen e4 speler, als je dit boek voor een zacht prijsje ziet, kopen!

Zoals zoveel schakers ben ik in een aantal boeken gelijker tijd bezig. Net uit heb ik de biografie van Donner door Münninghof. Niet de recent verschenen Engelse uitgave, maar de originele Nederlandse uit de jaren tachtig. Ik ben ook een heel eind gevorderd in het boek van Daniel King over Sultan Khan. Nog een biografie geschreven door Münninghof; die van Max Euwe, ligt op het nachtkastje. Checkmate! The Love Story of Mikhail Tal and Sally Landau is ook nog niet uit. Ook lees ik af en toe in De Koning van Donner. En dan zijn er nog wat "echte" schaakboeken waar ik in bezig ben. Een kleine greep: Second Piagorsky Cup (beschrijvende notatie... eeks!), Pump up your Rating, Applying Logic in Chess, 100 Endgames You Must Know. Vele andere boekenruggen kijken mij smekend aan om beetgepakt te worden. Ze zullen moeten wachten....Ondertussen is er deze maand weer een stapel boeken aangeschaft. Waaronder het eerste Prisma deeltje van Bouwmeester. Die was namelijk niet meer in mijn bezit.

Mijn favoriete schaakboek? Dat is het genoemde Prismaboekje van Hans Bouwmeester. Het heeft mij het zetje gegeven van een jongen die een spelletje speelde tot een aanbidder van Caïssa. 

Ik ben ervan overtuigd dat het schaken mij in het dagelijks leven geholpen heeft. Onder druk beslissingen nemen, analytisch denken, probleemoplossend vermogen en andere vaardigheden. Maar als dat niet zo was had en zou ik het ook niet willen missen….

De aanleiding voor het schrijven van dit stukje was het stokje welke ik van Ton Dulk mocht aannemen, ik geef het weer door aan John van de Laar van de Schaakvereniging Dordrecht.